Columbia Uzay Mekiği Faciası

Columbia Uzay Mekiği faciası 2003 yılında ABD’nin 4. Uzay programı kapsamında gerçekleşmiş ikinci kazadır. Columbia Uzay Mekiği veya OV-102 ilk uçuşunu 1981’in nisanında yapmış ve uzayda uçmuş ilk 5 uzay mekiğinden biridir. 22 yıllık görev süreci boyunca uzayda 300 gün ve Dünya etrafında 4,000 yörünge dönüşü tamamlamıştır. Aktif olduğu yıllarda ilk ESA Astronotu, ilk kadın uzay mekiği kumandanı, ilk İsrailli astronotu ve ilk Hint kökenli kadın astronotu uzaya çıkarma gibi ilklere imza atmıştır.

16 Ocak 2003 tarihinde Columbia 28. görevi için kalkış yaparken üzerinden kopan bir strafor parçası mekiğe zarar verdi fakat kalkış esnasında sıkıntı yaşanmadı. Hasar 2 gün sonra kayıtlar incelenirken fark edildi. İvedilikle NASA, Boeing ve United Space Alliance mühendislerinden oluşan bir hasar değerlendirme takımı toplandı. Boeing mühendisleri darbenin zayıf bir noktaya alındığını ve sıkıntı çıkarabileceğini savunsa da geçmişteki benzer olaylarda olası senaryolar beklendiğinden abartılı çıktığından dikkate alınmadı. Fikir ayrılığına düşen hasar değerlendirme takımı daha detaylı bir inceleme için Savunma Bakanlığı’ndan görüntüler istense de Görev yönetmeni Linda Ham tarafından hasar değerlendirme takımına başvurulmadan güvenlik endişesi olmadığı gerekçesiyle iptal edildi ve Columbia ekibi strafor parçasının koptuğunun fakat tehlikenin olmadığı hakkında bilgilendirildi.

1 Şubat 2003’te Columbia atmosfere girerken Columbia hasarlı kanadı sebebiyle rotadan saptı, kontrolü kaybedildi, kabin basıncı düştü ve termal bariyerindeki açıklık sebebiyle alev alıp on binlerce parçaya ayrıldı. Görevli 7 astronotun hepsi hayatını kaybetti. Kaza sonrası toplanan inceleme kurulunda kalkış esnasındaki darbenin Columbia’nın sol kanadındaki termal bariyerinde kritik bir hasara sebep olduğu tespit edildi. Hasar değerlendirme takımını görmezden gelen Ham ise görevden alındı.

Kaza sonrası hazırlanan raporda NASA’nın risk değerlendirme ve karar verme süreçleri tenkit edildi ve NASA’nın durumu dikkate aldığı senaryoda kalkışa neredeyse hazır olan uzay mekiği Atlanta ile Columbia ekibinin kurtarılabileceği belirtildi.

Yalnızca Amerika değil, Dünya’nın birçok yerinde üzüntüyse sebep olan Columbia Uzay mekiğini anma adına hakkında belgesel ve filmler çekilmesinin yanı sıra Star Trek, Cowboy Bebop ve Pokémon gibi serilerde de uzay mekiğine göndermelerde bulunuldu.